||
vālmīki
rāmāyaṇa
-
bālakāṇḍa
||
||
sarga
||
1
tapaḥsvādhyāyanirataṃ
tapasvī
vāgvidāṃ
varam
|
nāradaṃ
paripapraccha
vālmīkirmunipuṅgavam
||
1||
ko
nvasminsāmprataṃ
loke
guṇavānkaśca
vīryavān
|
dharmajñaśca
kṛtajñaśca
satyavākyo
dṛḍhavrataḥ
||
2||
cāritreṇa
ca
ko
yuktaḥ
sarvabhūteṣu
ko
hitaḥ
|
vidvānkaḥ
kaḥ
samarthaśca
kaścaikapriyadarśanaḥ
||
3||
ātmavānko
jitakrodho
matimānko'nasūyakaḥ
|
kasya
bibhyati
devāśca
jātaroṣasya
saṃyuge
||
4||
etadicchāmyahaṃ
śrotuṃ
paraṃ
kautūhalaṃ
hi
me
|
maharṣe
tvaṃ
samartho'si
jñātumevaṃvidhaṃ
naram
||
5||
śrutvā
caitattrilokajño
vālmīkernārado
vacaḥ
|
śrūyatāmiti
cāmantrya
prahṛṣṭo
vākyamabravīt
||
6||
bahavo
durlabhāścaiva
ye
tvayā
kīrtitā
guṇāḥ
|
mune
vakṣyāmyahaṃ
buddhvā
tairyuktaḥ
śrūyatāṃ
naraḥ
||
7||
ikṣvākuvaṃśaprabhavo
rāmo
nāma
janaiḥ
śrutaḥ
|
niyatātmā
mahāvīryo
dyutimāndhṛtimānvaśī
||
8||
buddhimānnītimānvāgmī
śrīmāñśatrunibarhaṇaḥ
|
vipulāṃso
mahābāhuḥ
kambugrīvo
mahāhanuḥ
||
9||
mahorasko
maheṣvāso
gūḍhajatrurarindamaḥ
|
ājānubāhuḥ
suśirāḥ
sulalāṭaḥ
suvikramaḥ
||
10||
samaḥ
samavibhaktāṅgaḥ
snigdhavarṇaḥ
pratāpavān
|
pīnavakṣā
viśālākṣo
lakṣmīvāñśubhalakṣaṇaḥ
||
11||
dharmajñaḥ
satyasandhaśca
prajānāṃ
ca
hite
rataḥ
|
yaśasvī
jñānasampannaḥ
śucirvaśyaḥ
samādhimān
||
12||
rakṣitā
jīvalokasya
dharmasya
parirakṣitā
|
vedavedāṅgatattvajño
dhanurvede
ca
niṣṭhitaḥ
||
13||
sarvaśāstrārthatattvajño
smṛtimānpratibhānavān
|
sarvalokapriyaḥ
sādhuradīnātmā
vicakṣaṇaḥ
||
14||
sarvadābhigataḥ
sadbhiḥ
samudra
iva
sindhubhiḥ
|
āryaḥ
sarvasamaścaiva
sadaikapriyadarśanaḥ
||
15||
sa
ca
sarvaguṇopetaḥ
kausalyānandavardhanaḥ
|
samudra
iva
gāmbhīrye
dhairyeṇa
himavāniva
||
16||
viṣṇunā
sadṛśo
vīrye
somavatpriyadarśanaḥ
|
kālāgnisadṛśaḥ
krodhe
kṣamayā
pṛthivīsamaḥ
||
17||
dhanadena
samastyāge
satye
dharma
ivāparaḥ
|
tamevaṅguṇasampannaṃ
rāmaṃ
satyaparākramam
||
18||
jyeṣṭhaṃ
śreṣṭhaguṇairyuktaṃ
priyaṃ
daśarathaḥ
sutam
|
yauvarājyena
saṃyoktumaicchatprītyā
mahīpatiḥ
||
19||
tasyābhiṣekasambhārāndṛṣṭvā
bhāryātha
kaikayī
|
pūrvaṃ
dattavarā
devī
varamenamayācata
|
vivāsanaṃ
ca
rāmasya
bharatasyābhiṣecanam
||
20||
sa
satyavacanādrājā
dharmapāśena
saṃyataḥ
|
vivāsayāmāsa
sutaṃ
rāmaṃ
daśarathaḥ
priyam
||
21||
sa
jagāma
vanaṃ
vīraḥ
pratijñāmanupālayan
|
piturvacananirdeśātkaikeyyāḥ
priyakāraṇāt
||
22||
taṃ
vrajantaṃ
priyo
bhrātā
lakṣmaṇo'nujagāma
ha
|
snehādvinayasampannaḥ
sumitrānandavardhanaḥ
||
23||
sarvalakṣaṇasampannā
nārīṇāmuttamā
vadhūḥ
|
sītāpyanugatā
rāmaṃ
śaśinaṃ
rohiṇī
yathā
||
24||
paurairanugato
dūraṃ
pitrā
daśarathena
ca
|
śṛṅgaverapure
sūtaṃ
gaṅgākūle
vyasarjayat
||
25||
te
vanena
vanaṃ
gatvā
nadīstīrtvā
bahūdakāḥ
|
citrakūṭamanuprāpya
bharadvājasya
śāsanāt
||
26||
ramyamāvasathaṃ
kṛtvā
ramamāṇā
vane
trayaḥ
|
devagandharvasaṅkāśāstatra
te
nyavasansukham
||
27||
citrakūṭaṃ
gate
rāme
putraśokāturastadā
|
rājā
daśarathaḥ
svargaṃ
jagāma
vilapansutam
||
28||
mṛte
tu
tasminbharato
vasiṣṭhapramukhairdvijaiḥ
|
niyujyamāno
rājyāya
naicchadrājyaṃ
mahābalaḥ
|
sa
jagāma
vanaṃ
vīro
rāmapādaprasādakaḥ
||
29||
pāduke
cāsya
rājyāya
nyāsaṃ
dattvā
punaḥ
punaḥ
|
nivartayāmāsa
tato
bharataṃ
bharatāgrajaḥ
||
30||
sa
kāmamanavāpyaiva
rāmapādāvupaspṛśan
|
nandigrāme'karodrājyaṃ
rāmāgamanakāṅkṣayā
||
31||
rāmastu
punarālakṣya
nāgarasya
janasya
ca
|
tatrāgamanamekāgre
daṇḍakānpraviveśa
ha
||
32||
virādhaṃ
rākṣasaṃ
hatvā
śarabhaṅgaṃ
dadarśa
ha
|
sutīkṣṇaṃ
cāpyagastyaṃ
ca
agastya
bhrātaraṃ
tathā
||
33||
agastyavacanāccaiva
jagrāhaindraṃ
śarāsanam
|
khaḍgaṃ
ca
paramaprītastūṇī
cākṣayasāyakau
||
34||
vasatastasya
rāmasya
vane
vanacaraiḥ
saha
|
ṛṣayo'bhyāgamansarve
vadhāyāsurarakṣasām
||
35||
tena
tatraiva
vasatā
janasthānanivāsinī
|
virūpitā
śūrpaṇakhā
rākṣasī
kāmarūpiṇī
||
36||
tataḥ
śūrpaṇakhāvākyādudyuktānsarvarākṣasān
|
kharaṃ
triśirasaṃ
caiva
dūṣaṇaṃ
caiva
rākṣasaṃ
||
37||
nijaghāna
raṇe
rāmasteṣāṃ
caiva
padānugān
|
rakṣasāṃ
nihatānyāsansahasrāṇi
caturdaśa
||
38||
tato
jñātivadhaṃ
śrutvā
rāvaṇaḥ
krodhamūrchitaḥ
|
sahāyaṃ
varayāmāsa
mārīcaṃ
nāma
rākṣasaṃ
||
39||
vāryamāṇaḥ
subahuśo
mārīcena
sa
rāvaṇaḥ
|
na
virodho
balavatā
kṣamo
rāvaṇa
tena
te
||
40||
anādṛtya
tu
tadvākyaṃ
rāvaṇaḥ
kālacoditaḥ
|
jagāma
sahamarīcastasyāśramapadaṃ
tadā
||
41||
tena
māyāvinā
dūramapavāhya
nṛpātmajau
|
jahāra
bhāryāṃ
rāmasya
gṛdhraṃ
hatvā
jaṭāyuṣam
||
42||
gṛdhraṃ
ca
nihataṃ
dṛṣṭvā
hṛtāṃ
śrutvā
ca
maithilīm
|
rāghavaḥ
śokasantapto
vilalāpākulendriyaḥ
||
43||
tatastenaiva
śokena
gṛdhraṃ
dagdhvā
jaṭāyuṣam
|
mārgamāṇo
vane
sītāṃ
rākṣasaṃ
sandadarśa
ha
||
44||
kabandhaṃ
nāma
rūpeṇa
vikṛtaṃ
ghoradarśanam
|
taṃ
nihatya
mahābāhurdadāha
svargataśca
saḥ
||
45||
sa
cāsya
kathayāmāsa
śabarīṃ
dharmacāriṇīm
|
śramaṇīṃ
dharmanipuṇāmabhigaccheti
rāghava
|
so'bhyagacchanmahātejāḥ
śabarīṃ
śatrusūdanaḥ
||
46||
śabaryā
pūjitaḥ
samyagrāmo
daśarathātmajaḥ
|
pampātīre
hanumatā
saṅgato
vānareṇa
ha
||
47||
hanumadvacanāccaiva
sugrīveṇa
samāgataḥ
|
sugrīvāya
ca
tatsarvaṃ
śaṃsadrāmo
mahābalaḥ
||
48||
tato
vānararājena
vairānukathanaṃ
prati
|
rāmāyāveditaṃ
sarvaṃ
praṇayādduḥkhitena
ca
|
vālinaśca
balaṃ
tatra
kathayāmāsa
vānaraḥ
||
49||
pratijñātaṃ
ca
rāmeṇa
tadā
vālivadhaṃ
prati
|
sugrīvaḥ
śaṅkitaścāsīnnityaṃ
vīryeṇa
rāghave
||
50||
rāghavaḥ
pratyayārthaṃ
tu
dundubheḥ
kāyamuttamam
|
pādāṅguṣṭhena
cikṣepa
sampūrṇaṃ
daśayojanam
||
51||
bibheda
ca
punaḥ
sālānsaptaikena
maheṣuṇā
|
giriṃ
rasātalaṃ
caiva
janayanpratyayaṃ
tadā
||
52||
tataḥ
prītamanāstena
viśvastaḥ
sa
mahākapiḥ
|
kiṣkindhāṃ
rāmasahito
jagāma
ca
guhāṃ
tadā
||
53||
tato'garjaddharivaraḥ
sugrīvo
hemapiṅgalaḥ
|
tena
nādena
mahatā
nirjagāma
harīśvaraḥ
||
54||
tataḥ
sugrīvavacanāddhatvā
vālinamāhave
|
sugrīvameva
tadrājye
rāghavaḥ
pratyapādayat
||
55||
sa
ca
sarvānsamānīya
vānarānvānararṣabhaḥ
|
diśaḥ
prasthāpayāmāsa
didṛkṣurjanakātmajām
||
56||
tato
gṛdhrasya
vacanātsampāterhanumānbalī
|
śatayojanavistīrṇaṃ
pupluve
lavaṇārṇavam
||
57||
tatra
laṅkāṃ
samāsādya
purīṃ
rāvaṇapālitām
|
dadarśa
sītāṃ
dhyāyantīmaśokavanikāṃ
gatām
||
58||
nivedayitvābhijñānaṃ
pravṛttiṃ
ca
nivedya
ca
|
samāśvāsya
ca
vaidehīṃ
mardayāmāsa
toraṇam
||
59||
pañca
senāgragānhatvā
sapta
mantrisutānapi
|
śūramakṣaṃ
ca
niṣpiṣya
grahaṇaṃ
samupāgamat
||
60||
astreṇonmuhamātmānaṃ
jñātvā
paitāmahādvarāt
|
marṣayanrākṣasānvīro
yantriṇastānyadṛcchayā
||
61||
tato
dagdhvā
purīṃ
laṅkāmṛte
sītāṃ
ca
maithilīm
|
rāmāya
priyamākhyātuṃ
punarāyānmahākapiḥ
||
62||
so'bhigamya
mahātmānaṃ
kṛtvā
rāmaṃ
pradakṣiṇam
|
nyavedayadameyātmā
dṛṣṭā
sīteti
tattvataḥ
||
63||
tataḥ
sugrīvasahito
gatvā
tīraṃ
mahodadheḥ
|
samudraṃ
kṣobhayāmāsa
śarairādityasaṃnibhaiḥ
||
64||
darśayāmāsa
cātmānaṃ
samudraḥ
saritāṃ
patiḥ
|
samudravacanāccaiva
nalaṃ
setumakārayat
||
65||
tena
gatvā
purīṃ
laṅkāṃ
hatvā
rāvaṇamāhave
|
abhyaṣiñcatsa
laṅkāyāṃ
rākṣasendraṃ
vibhīṣaṇam
||
66||
karmaṇā
tena
mahatā
trailokyaṃ
sacarācaram
|
sadevarṣigaṇaṃ
tuṣṭaṃ
rāghavasya
mahātmanaḥ
||
67||
tathā
paramasantuṣṭaiḥ
pūjitaḥ
sarvadaivataiḥ
|
kṛtakṛtyastadā
rāmo
vijvaraḥ
pramumoda
ha
||
68||
devatābhyo
varānprāpya
samutthāpya
ca
vānarān
|
puṣpakaṃ
tatsamāruhya
nandigrāmaṃ
yayau
tadā
||
69||
nandigrāme
jaṭāṃ
hitvā
bhrātṛbhiḥ
sahito'naghaḥ
|
rāmaḥ
sītāmanuprāpya
rājyaṃ
punaravāptavān
||
70||
prahṛṣṭamudito
lokastuṣṭaḥ
puṣṭaḥ
sudhārmikaḥ
|
nirāyamo
arogaśca
durbhikṣabhayavarjitaḥ
||
71||
na
putramaraṇaṃ
ke
ciddrakṣyanti
puruṣāḥ
kva
cit
|
nāryaścāvidhavā
nityaṃ
bhaviṣyanti
pativratāḥ
||
72||
na
vātajaṃ
bhayaṃ
kiṃ
cinnāpsu
majjanti
jantavaḥ
|
na
cāgrijaṃ
bhayaṃ
kiṃ
cidyathā
kṛtayuge
tathā
||
73||
aśvamedhaśatairiṣṭvā
tathā
bahusuvarṇakaiḥ
|
gavāṃ
koṭyayutaṃ
dattvā
vidvadbhyo
vidhipūrvakam
||
74||
rājavaṃśāñśataguṇānsthāpayiṣyati
rāghavaḥ
|
cāturvarṇyaṃ
ca
loke'sminsve
sve
dharme
niyokṣyati
||
75||
daśavarṣasahasrāṇi
daśavarṣaśatāni
ca
|
rāmo
rājyamupāsitvā
brahmalokaṃ
gamiṣyati
||
76||
idaṃ
pavitraṃ
pāpaghnaṃ
puṇyaṃ
vedaiśca
saṃmitam
|
yaḥ
paṭhedrāmacaritaṃ
sarvapāpaiḥ
pramucyate
||
77||
etadākhyānamāyuṣyaṃ
paṭhanrāmāyaṇaṃ
naraḥ
|
saputrapautraḥ
sagaṇaḥ
pretya
svarge
mahīyate
||
78||
paṭhandvijo
vāgṛṣabhatvamīyāt
syātkṣatriyo
bhūmipatitvamīyāt
|
vaṇigjanaḥ
paṇyaphalatvamīyāj
janaśca
śūdro'pi
mahattvamīyāt
||
79||
||
vālmīki
rāmāyaṇa
-
bālakāṇḍa
||
||
sarga
||
2
nāradasya
tu
tadvākyaṃ
śrutvā
vākyaviśāradaḥ
|
pūjayāmāsa
dharmātmā
sahaśiṣyo
mahāmuniḥ
||
1||
yathāvatpūjitastena
devarṣirnāradastadā
|
āpṛṣṭvaivābhyanujñātaḥ
sa
jagāma
vihāyasaṃ
||
2||
sa
muhūtaṃ
gate
tasmindevalokaṃ
munistadā
|
jagāma
tamasātīraṃ
jāhnavyāstvavidūrataḥ
||
3||
sa
tu
tīraṃ
samāsādya
tamasāyā
mahāmuniḥ
|
śiṣyamāha
sthitaṃ
pārśve
dṛṣṭvā
tīrthamakardamam
||
4||
akardamamidaṃ
tīrthaṃ
bharadvāja
niśāmaya
|
ramaṇīyaṃ
prasannāmbu
sanmanuṣyamano
yathā
||
5||
nyasyatāṃ
kalaśastāta
dīyatāṃ
valkalaṃ
mama
|
idamevāvagāhiṣye
tamasātīrthamuttamam
||
6||
evamukto
bharadvājo
vālmīkena
mahātmanā
|
prāyacchata
munestasya
valkalaṃ
niyato
guroḥ
||
7||
sa
śiṣyahastādādāya
valkalaṃ
niyatendriyaḥ
|
vicacāra
ha
paśyaṃstatsarvato
vipulaṃ
vanam
||
8||
tasyābhyāśe
tu
mithunaṃ
carantamanapāyinam
|
dadarśa
bhagavāṃstatra
krauñcayoścāruniḥsvanam
||
9||
tasmāttu
mithunādekaṃ
pumāṃsaṃ
pāpaniścayaḥ
|
jaghāna
vairanilayo
niṣādastasya
paśyataḥ
||
10||
taṃ
śoṇitaparītāṅgaṃ
veṣṭamānaṃ
mahītale
|
bhāryā
tu
nihataṃ
dṛṣṭvā
rurāva
karuṇāṃ
giram
||
11||
tathā
tu
taṃ
dvijaṃ
dṛṣṭvā
niṣādena
nipātitam
|
ṛṣerdharmātmanastasya
kāruṇyaṃ
samapadyata
||
12||
tataḥ
karuṇaveditvādadharmo'yamiti
dvijaḥ
|
niśāmya
rudatīṃ
krauñcīmidaṃ
vacanamabravīt
||
13||
mā
niṣāda
pratiṣṭhāṃ
tvamagamaḥ
śāśvatīṃ
samāḥ
|
yatkrauñcamithunādekamavadhīḥ
kāmamohitam
||
14||
tasyaivaṃ
bruvataścintā
babhūva
hṛdi
vīkṣataḥ
|
śokārtenāsya
śakuneḥ
kimidaṃ
vyāhṛtaṃ
mayā
||
15||
cintayansa
mahāprājñaścakāra
matimānmatim
|
śiṣyaṃ
caivābravīdvākyamidaṃ
sa
munipuṅgavaḥ
||
16||
pādabaddho'kṣarasamastantrīlayasamanvitaḥ
|
śokārtasya
pravṛtto
me
śloko
bhavatu
nānyathā
||
17||
śiṣyastu
tasya
bruvato
munervākyamanuttamam
|
pratijagrāha
saṃhṛṣṭastasya
tuṣṭo'bhavadguruḥ
||
18||
so'bhiṣekaṃ
tataḥ
kṛtvā
tīrthe
tasminyathāvidhi
|
tameva
cintayannarthamupāvartata
vai
muniḥ
||
19||
bharadvājastataḥ
śiṣyo
vinītaḥ
śrutavānguroḥ
|
kalaśaṃ
pūrṇamādāya
pṛṣṭhato'nujagāma
ha
||
20||
sa
praviśyāśramapadaṃ
śiṣyeṇa
saha
dharmavit
|
upaviṣṭaḥ
kathāścānyāścakāra
dhyānamāsthitaḥ
||
21||
ājagāma
tato
brahmā
lokakartā
svayamprabhuḥ
|
caturmukho
mahātejā
draṣṭuṃ
taṃ
munipuṅgavam
||
22||
vālmīkiratha
taṃ
dṛṣṭvā
sahasotthāya
vāgyataḥ
|
prāñjaliḥ
prayato
bhūtvā
tasthau
paramavismitaḥ
||
23||
pūjayāmāsa
taṃ
devaṃ
pādyārghyāsanavandanaiḥ
|
praṇamya
vidhivaccainaṃ
pṛṣṭvānāmayamavyayam
||
24||
athopaviśya
bhagavānāsane
paramārcite
|
vālmīkaye
maharṣaye
sandideśāsanaṃ
tataḥ
||
25||
upaviṣṭe
tadā
tasminsākṣāllokapitāmahe
|
tadgatenaiva
manasā
vālmīkirdhyānamāsthitaḥ
||
26||
pāpātmanā
kṛtaṃ
kaṣṭaṃ
vairagrahaṇabuddhinā
|
yastādṛśaṃ
cāruravaṃ
krauñcaṃ
hanyādakāraṇāt
||
27||
śocanneva
muhuḥ
krauñcīmupaślokamimaṃ
punaḥ
|
jagāvantargatamanā
bhūtvā
śokaparāyaṇaḥ
||
28||
tamuvāca
tato
brahmā
prahasanmunipuṅgavam
|
śloka
eva
tvayā
baddho
nātra
kāryā
vicāraṇā
||
29||
macchandādeva
te
brahmanpravṛtteyaṃ
sarasvatī
|
rāmasya
caritaṃ
kṛtsnaṃ
kuru
tvamṛṣisattama
||
30||
dharmātmano
guṇavato
loke
rāmasya
dhīmataḥ
|
vṛttaṃ
kathaya
dhīrasya
yathā
te
nāradācchrutam
||
31||
rahasyaṃ
ca
prakāśaṃ
ca
yadvṛttaṃ
tasya
dhīmataḥ
|
rāmasya
saha
saumitre
rākṣasānāṃ
ca
sarvaśaḥ
||
32||
vaidehyāścaiva
yadvṛttaṃ
prakāśaṃ
yadi
vā
rahaḥ
|
taccāpyaviditaṃ
sarvaṃ
viditaṃ
te
bhaviṣyati
||
33||
na
te
vāganṛtā
kāvye
kā
cidatra
bhaviṣyati
|
kuru
rāma
kathāṃ
puṇyāṃ
ślokabaddhāṃ
manoramām
||
34||
yāvatsthāsyanti
girayaḥ
saritaśca
mahītale
|
tāvadrāmāyaṇakathā
lokeṣu
pracariṣyati
||
35||
yāvadrāmasya
ca
kathā
tvatkṛtā
pracariṣyati
|
tāvadūrdhvamadhaśca
tvaṃ
mallokeṣu
nivatsyasi
||
36||
ityuktvā
bhagavānbrahmā
tatraivāntaradhīyata
|
tataḥ
saśiṣyo
vālmīkirmunirvismayamāyayau
||
37||
tasya
śiṣyāstataḥ
sarve
jaguḥ
ślokamimaṃ
punaḥ
|
muhurmuhuḥ
prīyamāṇāḥ
prāhuśca
bhṛśavismitāḥ
||
38||
samākṣaraiścaturbhiryaḥ
pādairgīto
maharṣiṇā
|
so'nuvyāharaṇādbhūyaḥ
śokaḥ
ślokatvamāgataḥ
||
39||
tasya
buddhiriyaṃ
jātā
vālmīkerbhāvitātmanaḥ
|
kṛtsnaṃ
rāmāyaṇaṃ
kāvyamīdṛśaiḥ
karavāṇyaham
||
40||
udāravṛttārthapadairmanoramais
tadāsya
rāmasya
cakāra
kīrtimān
|
samākṣaraiḥ
ślokaśatairyaśasvino
yaśaskaraṃ
kāvyamudāradhīrmuniḥ
||
41||
||
vālmīki
rāmāyaṇa
-
bālakāṇḍa
||
||
sarga
||
3
śrutvā
vastu
samagraṃ
taddharmātmā
dharmasaṃhitam
|
vyaktamanveṣate
bhūyo
yadvṛttaṃ
tasya
dhīmataḥ
||
1||
upaspṛśyodakaṃ
saṃyanmuniḥ
sthitvā
kṛtāñjaliḥ
|
prācīnāgreṣu
darbheṣu
dharmeṇānveṣate
gatim
||
2||
janma
rāmasya
sumahadvīryaṃ
sarvānukūlatām
|
lokasya
priyatāṃ
kṣāntiṃ
saumyatāṃ
satyaśīlatām
||
3||
nānācitrāḥ
kathāścānyā
viśvāmitrasahāyane
|
jānakyāśca
vivāhaṃ
ca
dhanuṣaś
ca
vibhedanam
||
4||
rāmarāmavivādaṃ
ca
guṇāndāśarathestathā
|
tathābhiṣekaṃ
rāmasya
kaikeyyā
duṣṭabhāvatām
||
5||
vyāghātaṃ
cābhiṣekasya
rāmasya
ca
vivāsanam
|
rājñaḥ
śokaṃ
vilāpaṃ
ca
paralokasya
cāśrayam
||
6||
prakṛtīnāṃ
viṣādaṃ
ca
prakṛtīnāṃ
visarjanam
|
niṣādādhipasaṃvādaṃ
sūtopāvartanaṃ
tathā
||
7||
gaṅgāyāścābhisantāraṃ
bharadvājasya
darśanam
|
bharadvājābhyanujñānāccitrakūṭasya
darśanam
||
8||
vāstukarmaniveśaṃ
ca
bharatāgamanaṃ
tathā
|
prasādanaṃ
ca
rāmasya
pituśca
salilakriyām
||
9||
pādukāgryābhiṣekaṃ
ca
nandigrāma
nivāsanam
|
daṇḍakāraṇyagamanaṃ
sutīkṣṇena
samāgamam
||
10||
anasūyāsamasyāṃ
ca
aṅgarāgasya
cārpaṇam
|
śūrpaṇakhyāśca
saṃvādaṃ
virūpakaraṇaṃ
tathā
||
11||
vadhaṃ
kharatriśirasorutthānaṃ
rāvaṇasya
ca
|
mārīcasya
vadhaṃ
caiva
vaidehyā
haraṇaṃ
tathā
||
12||
rāghavasya
vilāpaṃ
ca
gṛdhrarājanibarhaṇam
|
kabandhadarśanaṃ
caiva
pampāyāścāpi
darśanam
||
13||
śarbaryā
darśanaṃ
caiva
hanūmaddarśanaṃ
tathā
|
vilāpaṃ
caiva
pampāyāṃ
rāghavasya
mahātmanaḥ
||
14||
ṛṣyamūkasya
gamanaṃ
sugrīveṇa
samāgamam
|
pratyayotpādanaṃ
sakhyaṃ
vālisugrīvavigraham
||
15||
vālipramathanaṃ
caiva
sugrīvapratipādanam
|
tārāvilāpasamayaṃ
varṣarātrinivāsanam
||
16||
kopaṃ
rāghavasiṃhasya
balānāmupasaṅgraham
|
diśaḥ
prasthāpanaṃ
caiva
pṛthivyāś
ca
nivedanam
||
17||
aṅgulīyakadānaṃ
ca
ṛkṣasya
biladarśanam
|
prāyopaveśanaṃ
caiva
sampāteścāpi
darśanam
||
18||
parvatārohaṇaṃ
caiva
sāgarasya
ca
laṅghanam
|
rātrau
laṅkāpraveśaṃ
ca
ekasyāpi
vicintanam
||
19||
āpānabhūmigamanamavarodhasya
darśanam
|
aśokavanikāyānaṃ
sītāyāścāpi
darśanam
||
20||
abhijñānapradānaṃ
ca
sītāyāścāpi
bhāṣaṇam
|
rākṣasītarjanaṃ
caiva
trijaṭāsvapnadarśanam
||
21||
maṇipradānaṃ
sītāyā
vṛkṣabhaṅgaṃ
tathaiva
ca
|
rākṣasīvidravaṃ
caiva
kiṅkarāṇāṃ
nibarhaṇam
||
22||
grahaṇaṃ
vāyusūnośca
laṅkādāhābhigarjanam
|
pratiplavanamevātha
madhūnāṃ
haraṇaṃ
tathā
||
23||
rāghavāśvāsanaṃ
caiva
maṇiniryātanaṃ
tathā
|
saṅgamaṃ
ca
samudrasya
nalasetoś
ca
bandhanam
||
24||
pratāraṃ
ca
samudrasya
rātrau
laṅkāvarodhanam
|
vibhīṣaṇena
saṃsargaṃ
vadhopāyanivedanam
||
25||
kumbhakarṇasya
nidhanaṃ
meghanādanibarhaṇam
|
rāvaṇasya
vināśaṃ
ca
sītāvāptimareḥ
pure
||
26||
bibhīṣaṇābhiṣekaṃ
ca
puṣpakasya
ca
darśanam
|
ayodhyāyāśca
gamanaṃ
bharatena
samāgamam
||
27||
rāmābhiṣekābhyudayaṃ
sarvasainyavisarjanam
|
svarāṣṭrarañjanaṃ
caiva
vaidehyāś
ca
visarjanam
||
28||
anāgataṃ
ca
yatkiṃ
cidrāmasya
vasudhātale
|
taccakārottare
kāvye
vālmīkirbhagavānṛṣiḥ
||
29||